1. Tổng quan về vàng da ở trẻ sơ sinh
Hiện tượng vàng da xuất hiện khá phổ biến ở trẻ sơ sinh. Ở trẻ sơ sinh non tháng, sau khi chào đời 2 – 3 ngày, thường xuất hiện vàng da. Ở những trẻ đủ thángi, vàng da là khá hiếm và chỉ chiếm tỷ lệ khoảng 25 – 30%. Nguyên nhân gây vàng da sinh lý của trẻ sơ sinh là do sự tích tụ Bilirubin – chất có màu vàng được sinh ra khi các tế bào hồng cầu bị phá vỡ và giải phóng. Hiện tượng vàng da xảy ra phổ biến ở trẻ sơ sinh vì các bé có số lượng tế bào hồng cầu cao, lại thường xuyên bị phá vỡ và thay mới. Trong khi đó, gan của trẻ sơ sinh lại chưa đủ trưởng thành để đào thải hết Bilirubin ra khỏi máu và vì vậy mà gây nên vàng da. Khi trẻ lớn đến khoảng 2 tuần tuổi, gan sẽ phát triển đầy đủ hơn để có khả năng xử lý và lọc bỏ hết Bilirubin. Chính vì thế bệnh vàng da sinh lí ở trẻ sơ sinh sẽ tự khỏi mà không để lại bất cứ nguy hiểm nào
Tuy nhiên trẻ sơ sinh có thể bị vàng da sinh lý lẫn vàng da bệnh lý – biểu hiện của một căn bệnh tiềm tàng nào đó. Trong khi vàng da sinh lý ở trẻ sơ sinh sẽ tự khỏi sau khoảng 2 tuần, thì vàng da bệnh lý cần được bác sĩ chuyên khoa chữa trị lâu dài bằng nhiều phương pháp khác nhau tùy vào mức độ bệnh.
2. Vàng da bệnh lý và vàng da sinh lý của trẻ sơ sinh
2.1. Biểu hiện vàng da sinh lí ở trẻ sơ sinh thông thường
Vàng da đơn thuần ở vùng mặt, cổ, ngực và vùng bụng phía trên rốn;
Xuất hiện khoảng 48 -72 giờ sau sinh;
Tự khỏi trong vòng 1 tuần với trẻ sinh đủ tháng và 2 tuần với trẻ sinh non;
Không kết hợp các triệu chứng bất thường khác;
Nước tiểu có màu tối hoặc vàng và phân nhạt màu;
Trẻ vẫn phát triển tốt và lên cân đều.
2.2. Dấu hiệu cảnh báo vàng da bệnh lý của trẻ sơ sinh
Tình trạng vàng da ở trẻ sơ sinh được xem là bệnh lý khi có các dấu hiệu cảnh báo bất thường sau:
Mức độ vàng da rất đậm, vàng toàn thân và cả mắt;
Xuất hiện sớm từ ngày đầu tiên sau sinh;
Không khỏi sau tuần ở trẻ đủ tháng và 2 tuần đối với trẻ non tháng;
Có các triệu chứng khác kèm theo như: Bỏ bú hoặc bú kém, sốt, khóc nhiều, lừ đừ, ngưng thở, thở nhanh, thay đổi thân nhiệt, …
Xét nghiệm Bilirubin trong máu tăng cao hơn bình thường.
Xét nghiệm Bilirubin chẩn đoán vàng da sơ sinh
3. Biến chứng nguy hiểm từ vàng da bệnh lý của trẻ sơ sinh
Vàng da bệnh lý của trẻ sơ sinh là tình trạng không thể coi thường vì có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng như:
3.1. Bilirubin não cấp tính
Cần nghĩ ngay tới tình trạng Bilirubin não cấp tính khi phát hiện trẻ bị vàng da kết hợp với các dấu hiệu sau đây:
Ngủ li bì;Không tập trung;Khóc thétBỏ bú;Sốt cao.Xoắn vặnCo giật
Các bác sĩ cho biết Bilirubin rất độc hại đối với tế bào của bộ não. Vì thế vàng da nặng có nguy cơ khiến Bilirubin đi vào trong não và gây ra nhiều biến chứng trầm trọng khác.
3.2. Vàng da nhân (Bệnh não do Bilirubin)
Trẻ sơ sinh sẽ bị vàng da nhân khi chất Bilirubin vượt qua giới hạn cho phép, khiến gan không đào thải kịp và có nguy cơ thấm vào não. Hậu quả là làm tổn thương não đến mức không hồi phục được. Do đó, nếu đã được chẩn đoán xác định vàng da bệnh lý của trẻ sơ sinh thì phải điều trị càng sớm càng tốt. Cụ thể là trước 7 ngày sau sinh nhằm phòng ngừa nguy cơ tổn thương não.
Trẻ sơ sinh sẽ bị vàng da nhân khi chất Bilirubin vượt qua giới hạn cho phép
4. Đề phòng vàng da bệnh lý của trẻ sơ sinh
Nếu vàng da bệnh lý của trẻ sơ sinh không được phát hiện và điều trị kịp thời có khả năng gây nhiễm độc thần kinh và để lại di chứng bại não suốt đời, thậm chí là tử vong.
Việc mẹ tuân thủ theo đúng lịch khám thai của bác sĩ là cách phòng ngừa vàng da bệnh lý của trẻ sơ sinh tốt. Đặc biệt là chú trọng chế độ ăn uống và nghỉ ngơi hợp lý vào các tháng cuối thai kỳ để tránh sinh non. Khi phát hiện các triệu chứng bất thường trong quá trình thai nghén thì cần đến cơ sở y tế ngay để được bác sĩ sản khoa theo dõi.
Đối với trường hợp vàng da sinh lí ở trẻ sơ sinh nên theo dõi. Cho trẻ bú mẹ và tắm nắng mỗi sáng đúng cách. Tuy nhiên nếu thấy trẻ vàng da nhiều và kéo dài thì phải sớm đưa đến bác sĩ chuyên khoa Nhi thăm khám và điều trị ngay.
Tóm lại, phụ huynh cần phải nắm thật rõ những dấu hiệu cảnh báo vàng da bệnh lý của trẻ sơ sinh để theo dõi bé chặt chẽ. Đặc biệt là tránh trường hợp vàng da bệnh lý bị tưởng nhầm là vàng da sinh lí ở trẻ sơ sinh, từ đó chủ quan không điều trị kịp thời và dẫn đến hậu quả đáng tiếc.
Cre: Vinmec
