Mẹ có cần ăn cho hai người?
Trước đây, người ta hay nói phụ nữ có thai phải ăn cho hai người. Tuy nhiên, điều này không có căn cứ khoa học. Trên thực tế, chuyện nhân đôi khẩu phần và tăng khối lượng thức ăn trong thời gian mang thai là không cần thiết, thậm chí có thể gây nguy hiểm vì thứ cần tăng lúc này là chất lượng dinh dưỡng chứ không phải lượng thức ăn nạp vào. Hai chuyện này vốn hoàn toàn khác biệt, ăn nhiều chưa chắc bổ dưỡng và ngược lại.
Với hầu hết phụ nữ mang thai, năng lượng nạp vào cơ thể chỉ cần tăng khoảng 10% là đủ. Ở quý đầu tiên, mẹ cần nạp thêm 420 calo/ngày, quý thứ hai cần thêm 1.050 calo/ngày và quý thứ ba là 1.255 calo/ngày. Nói cho dễ hiểu là ở quý đầu tiên, mỗi ngày mẹ chỉ cần uống thêm một ly sữa ít béo là bổ sung đủ năng lượng cần thiết. Ở quý thứ hai, mỗi ngày mẹ có thể ăn thêm vài miếng trái cây, dăm ba hạt đậu. Ở quý thứ ba, mẹ chỉ cần thêm vào khẩu phần ăn hàng ngày một ít trái cây và vài mẩu bánh mì là đủ.
Phần trọng lượng thừa sinh ra từ đâu?
Trong thời gian mang thai, cân nặng tăng lên một phần do mẹ, một phần do bé. Chuyện phụ nữ mang thai có khoảng 3kg mỡ thừa là hoàn toàn bình thường. Phần trọng lượng thừa tập trung quanh đùi, hông, mông và cánh tay đóng vai trò như kho năng lượng dự trữ để người mẹ có thể dùng dần trong giai đoạn cho con bú.
Khi mang thai, mẹ tăng cân là do:
- Lưu lượng máu tăng lên.
- Cơ thể giữ nước và chất lỏng nói chung.
- Kích thước bầu ngực tăng.
- Tử cung giãn ra.
- Nước ối và nhau thai.
- Em bé (cân nặng trung bình của trẻ lúc mới sinh là khoảng 3,5kg).
Ở giai đoạn đầu của thai kỳ, cân nặng tăng lên chủ yếu là do những thay đổi trong cơ thể mẹ chứ không phải do bé. Lúc này, cơ thể mẹ sẽ tăng cường sản xuất máu để chuyển đến bào thai, mang theo ô-xy và dưỡng chất để nuôi dưỡng nó.
Chẳng có gì phải lo nếu cân nặng của thai phụ dao động hay thay đổi đôi chút. Nhưng nếu tăng hoặc giảm đột ngột, đây có thể là dấu hiệu cần lưu ý. Đó là lý do vì sao các nữ hộ sinh và bác sĩ thường theo dõi cân nặng của bệnh nhân, bởi qua đó họ có thể phát hiện ra vấn đề bất thường. Nhiều phụ nữ mang thai thích tự kiểm tra cân nặng. Nếu tự mình làm, tốt nhất mẹ nên cân hàng tuần, vào cùng một khoảng thời gian trong ngày. Tăng cân lý tưởng nhất là tăng chậm nhưng đều.
Nếu mẹ đang ở quý thứ hai mà tăng hơn 1,5kg/tuần hoặc ở quý thứ ba mà tăng hơn 900g/tuần, mẹ cần đi khám bác sĩ.
Dưới đây là mức tăng cân khi mang thai trung bình trong mỗi quý:
- Quý đầu tiên: tăng tổng cộng từ 900g đến 1,8kg.
- Quý thứ hai: tăng tổng cộng từ 5–6kg, trung bình mỗi tuần tăng 500g.
- Quý thứ ba: tăng tổng cộng từ 3–5kg, trung bình mỗi tuần tăng khoảng 500g.
Chỉ số BMI là gì?
Một số nữ hộ sinh và bác sĩ sẽ dựa vào chỉ số BMI (chỉ số khối cơ thể) để ước tính mức tăng cân lý tưởng. Chỉ số này được tính theo công thức: BMI bằng cân nặng (tính theo kilogram) chia cho chiều cao (tính theo mét)bình phương. Chỉ số BMI trung bình dao động từ 18,5–26. Tùy theo BMI cao hay thấp, bác sĩ sẽ đưa ra lời khuyên về chế độ ăn uống phù hợp.
Biến chứng của tăng cân quá ít và nhiều trong thai kỳ:
Việc tăng cần quá mức trong thời kỳ mang thai của phụ nữ có thể gây tác hại đối với sức khỏe của thai nhi:
– Khó sinh, sinh con quá to
– Trẻ sinh ra bị nặng cân, dễ có vấn đề tiểu đường
– Trĩ, rạn bụng, các vấn đề với vùng xương chậu, són đái
– Đau lưng, đau chân, phù chân và khó khăn trong đi lại
– Khả năng huyết áp cao và nguy cơ tiền sản giật, tiểu đường thai nghén
– Chèn ép lên các bộ phận khác như tim, gan và thận
– Nguy cơ kháng insulin và tiểu đường cấp độ 2
Đối với mẹ bầu tăng cân quá ít sẽ có những ảnh hưởng như:
– Sinh non
– Sinh trẻ thiếu cân
– Ảnh hưởng quá trình tiết sữa sau khi sinh và không đủ lượng sữa cho con bú
– Một chu kỳ kinh nguyệt bình thường phụ thuộc vào tỉ lệ tương xứng giữa lượng mỡ và cơ trong cơ thể, cũng như lượng thức ăn hợp lý hàng ngày. Bởi thế, chỉ số BMI quá thấp hoặc quá nhẹ cân cũng gây nên tình trạng sẩy thai.
Làm thế nào để tăng cân một cách lành mạnh khi mang thai?
– Theo dõi cân nặng thường xuyên: Trong thời gian mang thai, mẹ bầu nên đi kiểm tra cân nặng trên cùng một chiếc cân một tuần một lần. Thời điểm vào buổi sáng sớm lúc còn đói.
– Thăm khám thường xuyên: Mẹ bầu cần kham thai thường xuyên đẻ theo dõi đầy đủ sự phát triển của thai nhi, tình trạng thai kỳ và cân nặng của bản thân trong thai kỳ. Thông qua các thông số đó các bác sỹ sẽ cho bạn lời khuyên hợp lý cho thai kỳ.
– Luyện tập thể thao đều đặn: Mẹ bầu nên ưu tiên các hoạt động nhẹ nhàng như: đi bộ, bơi…nhưng trước khi tập luyện, cần hỏi ý kiến bác sĩ. Hoạt động thể chất giúp cơ thể khỏe mạnh và hạn chế một vài khó chịu khi mang thai: đau lưng, giãn tĩnh mạch, phù, chuột rút…chuẩn bị tốt cho việc sinh nở. Hạn chế hoặc tuyệt đối những môn thể thao nguy hiểm.
– Chế độ ăn uống hợp lý: Chế độ ăn của mẹ bầu cũng cần phải được cân bằng nhằm cung cấp dinh dưỡng cho mẹ và thai nhi. Ăn đủ protein, tăng nguồn cung cấp vitamin A, tránh những loại thức ăn béo và ít đường, nhiều chất xơ. Đặc biệt, uống nhiều nước trong thai kỳ và đảm bảo ít nhất 2 lít nước mỗi ngày.
